5. Zwerfkatten, straathonden en zwerfafval

Iedereen die ooit in Oost of Zuid Europa is geweest kent het fenomeen van de (half) wilde honden en katten die zich ophouden in dorpen en steden. Ook in ons dorp zijn er veel. De “officiële” straathonden zijn te herkennen aan een plastic tag in een oor, een beetje zoals bij een boerderijdier. Daarnaast zijn er veel honden die zo’n tag niet hebben maar net zo goed geen thuis hebben. De zwerfkatten herken je aan hun wat onverzorgd uiterlijk. Ze zijn duidelijk niet zo schoon en doorvoed als de gemiddelde huiskat.

De meeste straathonden houden zich op in de buurt van mensen. In ons dorp is het dorpsplein het domijn van een stuk of drie honden die daar hun vaste stek hebben en leven van wat ze wordt toegeworpen. De plaatselijk Coöp winkel heeft voor de honden een drinkbak buiten staan. Verder zijn er in het dorp veel straathoeken die één of meer honden ‘huisvesten’. Degenen die een tag hebben zijn gesteriliseerd en worden als niet agressief beschouwd. In veel gevallen bestaat er een soort relatie tussen de mens en de zwerfhond of -kat die je zou kunnen omschrijven als een gezond wederzijds wantrouwen. Veel mensen zijn bang voor honden en veel honden zijn, ondanks dat ze afhankelijk zijn van de mensen, schichtig en behoedzaam in de omgang met hun weldoeners.

Met de katten ligt het ietsje anders: Veel zwerfkatten eten uit de vuilcontainers die in zo’n beetje in iedere straat in het dorp staan opgesteld. Ook zijn ze bedreven in de jacht en heb ik al meerdere malen een kat met een muis in zijn bek zien langslopen. Het zou me niet verbazen als ook vogels, hagedissen en kikkers op het menu staan. De zwerfkat is een solitair wezen en zoekt alleen contact met soortgenoten in de paartijd of om territoriale geschillen te slechten. Op warme zomeravonden tolereren ze tot op zekere hoogte elkaars nabijheid om staarwedstrijden te houden terwijl ze van de late zon genieten. Mensen worden gewantrouwd en zoveel mogelijk gemeden.

Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Er zijn bijvoorbeeld veel expats hier die zich op een andere manier bekommeren om het lot van deze dieren en die zich ontfermen over puppies en kittens en soms over volwassen dieren. Ik lees vaak socialmediaposts van expats die terloops vertellen dat ze meerdere honden en katten in huis hebben, of die rondvragen of er nog iemand een puppy of kitten wil opvangen. Ook is het fenomeen “huisdier” onder Bulgaren langzaam aan het inburgeren en zie je soms, maar nog niet vaak, mensen met een aangelijnde hond lopen of een of ander schoothondje thuis hebben. Tenslotte zijn er ook nog dierenasiels, meestal bij de wat grotere plaatsen, vaak gerund door vrijwilligers met minimale bijdragen van de gemeenten.

In Nederland heb ik twee keer een hond gehad en vroeger ook katten. Helaas weegt bij mijn vrouw de pijn van het overlijden van het huisdier zwaarder dan het plezier wat je er aan beleeft en dus zijn we hier huisdierloos.

Enige tijd geleden viel het me op dat er in de omgeving van ons huis vaak een zwerfhondje rondhangt wat mank loopt. Het is een volwassen teefje en door haar handicap had ze het zwaar. Ze heeft geen tag maar ze is onmiskenbaar een straathond. Vaak, tijdens mijn ochtendwandeling zag ik haar ergens in de buurt op straat liggen. Ik neem aan dat het asfalt overdag lekker opwarmt en de honden ’s nachts enig comfort biedt. Zodra ze me zag aankomen maakte ze zich op drie poten uit de voeten. Onlangs kocht ik in de supermarkt een pakje hondensnoepjes in de vorm van individueel verpakte staafjes. Ik heb op een ochtend geprobeerd om haar zo’n staafje te geven maar ze vertrouwde me niet en bleef op veilige afstand. Ik heb toen het staafje op straat laten liggen en ik weet niet of ze het achteraf al dan niet heeft opgegeten.

De laatste weken ben ik blikken hondenvoer mee gaan nemen bij het boodschappen doen en zet ik ’s ochtends een plastic bak met half hondenvoer (of restjes van iets wat we over hebben) en half brood, naast de vuilcontainer in de straat. Ze weet ondertussen dat er vaak iets te eten staat bij de container en meestal zie ik haar op een strategische plek op straat liggen, een stukje verderop, van waaruit ze de container in de gaten kan houden. Zodra ze me ziet staat ze op en komt ze aangehobbeld, gelukkig iets minder mank dan voorheen. Ze blijft weliswaar op veilige afstand wachten tot ik wegloop en pas als ik meer dan 20 meter bij haar vandaan ben begint ze te eten. Ik noem haar “Doggie” en nu zijn we zover dat als ze me ziet aankomen tijdens mijn wandeling, ze begint te kwispelen. Desondanks blijft ze op strategische afstand van me en als ik een stap in haar richting zet gaat ze er vandoor.

Ik denk dat Doggie en ik beiden tevreden zijn over onze relatie. Ik ken expats hier die uit medelijden een stuk of vijf honden van de straat hebben gehaald om ze vervolgens op te sluiten in een kennel. Ze krijgen goed te eten en een warme slaapplek maar de prijs die ze daarvoor betalen is gevangenschap en verveling. Ik betwijfel of dat een goede ruil is.

Wat er nog meer zwerft in en rond ons dorp is afval. Helaas is het besef dat het storten van vuil veel afbreuk doet aan de natuur en de leefomgeving nog geen gemeengoed. Tel daarbij op dat alles hier zo goedkoop mogelijk moet en het is snel duidelijk dat afval langs de kant van een stil weggetje net buiten het dorp dumpen een handige oplossing is waar niemand zich om kommert. Achter mijn huis ligt een weg die tevens de grens van het dorp is. alles wat buiten het dorp langs de weg wordt gedumpt is niet het probleem van onze lokale burgervader en dus wordt het gedoogd. Het gevolg is een berm vol met bouwafval, matrassen, tuinafval enzovoort. Overigens begint het al met het vele zwerfvuil wat uit auto’s wordt gegooid of wordt achtergelaten op plekken waar mensen zich verpozen. Een tijd geleden wandelde ik door een bos en op de plek waar de houthakkers hadden gepauseerd tijdens hun werkzaamheden, lag het bezaaid met plastic flessen. Helaas zijn dit soort gewoonten meer regel dan uitzondering.

Recentelijk is er tot mijn verbazing toch een en ander opgeruimd en zijn er zowaar 2 borden geplaatst die duidelijk moeten maken dat er een boete staat op illegaal storten. Ik ben bang dat het ook snel duidelijk zal zijn dat je daar dan wel op betrapt moet worden en dat die kans minimaal is, want een politieauto zie ik maar zeer zelden in ons dorp. Bovendien, tijdens mijn wandeling om de “Piramide”, zag ik dat het puin van een recentelijk gesloopt pand langs de kant van de zandweg net buiten het dorp was gestort. Daar stond geen bord….

Zwerfafval is natuurlijk geen specifiek Bulgaars probleem. Ook toen ik nog in Den Haag woonde zorgde zwerfvuil voor veel ergernis in de wijk. De laatste jaren hadden we van die ondergrondse vuilcontainers maar vaak stond er rondom de container allerlei troep die niet in de containeropening paste en ook lagen de bosjes nog steeds vol blikjes van energy drinks en alcohol. Toch is er hier nóg minder bewustzijn hoeveel het vuil afbreuk doet aan de leefomgeving en dat is erg jammer. Ik heb al vaker van expats gehoord dat ze dat een groot minpunt vinden van Bulgarije. Een jaar geleden hoorde ik van een opruimactie langs de kanten van een weg tussen Sevlievo en Sennik, georganiseerd door een kennis. Hij had vrijwilligers en vuilniszakken geregeld maar had heel veel moeite gehad om de gemeente ertoe te bewegen om door de gemeentereiniging de volle (meer dan 40) vuilniszakken te laten ophalen….